Gisteren zag ik op Facebook een tabel die mijn aandacht trok. Ik deel ze hieronder. Die laatste kolom vind ik schrijnend: jonge mensen tussen 18 en 34 jaar schatten de stervenskans als ze besmet zouden zijn met Covid-19… 500 KEER te hoog in. Die extreme overschatting daalt een beetje in de groep van mensen tussen 35 en 54 jaar, en dan stevig na 45 jaar, maar het blijft toch 135 KEER te hoog. De laagste overschatting is nog altijd 15 KEER te hoog, bij de mensen tussen 65 en 80 jaar. Kortom, je krijgt hier een beeld van een hele bevolking die doodsbang is. Doodsbang, en buiten proportie.
De voorbije weken heb ik vooral geprobeerd om mijn medemensen te observeren, en ik vind persoonlijk dat je die angst bij zowat iedereen bijna kunt ruiken. Eigenlijk kun je bij heel veel mensen een van de drie reacties op een traumatiserende ervaring onderkennen:
- Flight: zoveel mogelijk wegduiken, afstand nemen, achter een masker kruipen (letterlijk en figuurlijk);
- Fight: boos worden en vechten als een ware Don Quichote tegen de onwaarheden en onmenselijke maatregelen die hij/zij ziet;
- Freeze: helemaal niet meer weten welke kant op denken, doen en laten en helemaal vast komen te zitten.
Heel weinig mensen reageren genuanceerd en sereen. Ik ook niet hoor. Ik heb een voorkeur voor de Fight, vooral omdat ik heel veel onrecht ervaar in deze. Maar welke ook de F is die je kiest, het is een reactie vanuit angst, het is een traumareactie. En de tabel hierboven toont mooi hoe ver boven het werkelijke gevaar die traumareactie uittorent. Dat was voor mij meteen een uitnodiging om helemaal anders naar mijn medemens te kijken. Maar vooraleer ik daar werkelijk in slaag, was het voor mij ook nodig om helemaal naar mezelf te kijken. Om mijn Flight, Fight en Freezes te onderkennen.
Vanzelfsprekend is dat niet, voor niemand. Ik deel hier graag de manier waarop ik dat voor mezelf probeer aan te pakken. En wat het mij brengt. Maar ook: wat het voor elk van ons kan brengen om die uitdaging aan te gaan. Op zoek naar sereniteit.
Stap 1: observeren
Om vrede te kunnen sluiten met mezelf, is de allereerste stap om stil te staan bij wat er in mezelf omgaat. Erkennen wat ik voel. Dat kan ik het beste door het innerlijk te benoemen. Daarbij is het volgende erg belangrijk: je bent niet wat je voelt, je voelt het alleen maar. Die nuance maakt alvast een wereld van verschil. In plaats van “ik ben boos”, wordt het “ik voel boosheid”. Op die manier identificeer je je niet meer met wat je voelt. Je “bent” namelijk zoveel meer dan de boosheid die je voelt. Dat kun je met elk gevoel, met elke emotie. En het zijn er (bij mij althans) heel wat geweest de laatste tijd: boosheid, verdriet, angst,…
Die emoties en gevoelens wil ik dan observeren. Voor mij werkt daarbij een visualisatie het beste. Ik ga zitten onder een boom, leunend tegen een krachtige stam van een oude eik. Die gevoelens en emoties stel ik mij dan voor als kinderen op de open plek rond de boom. Die kinderen observeer ik dan: daar zit er eentje stil met een grassprietje te friemelen, geheel inzichzelf gekeerd. Een ander loopt in paniek als een kip zonder kop wild met de armen te zwaaien. Nog een ander kijkt welke van de kinderen het als eerste eens een stevige dreun zal verkopen. In deze fase van de visualisatie probeer ik liefdevol te observeren, zonder meer.
Stap 2: verbinden
Als ik elk kind heb geobserveerd, verbind ik mij met hen, een voor een. Ik vertel ze dat ik hier zit, onder de boom. Dat ik hier blijf zitten tot ze zich weer rustig en ontspannen voelen. Ik leg een liefdevolle verbinding met elk van hen, en vraag hen of ze iets nodig hebben, en wat. Door geduldig en rustig aanwezig te blijven, worden ze een voor een na verloop van tijd rustiger. Tot er een sereen tafereel is, waar ik me zelf ook helemaal sereen bij voel.
Stap 3: de ander observeren
Als ik die oefening eenmaal innerlijk heb gedaan, kan ik die ook veel beter toepassen bij mijn medemensen. Vooreerst: observeren. Niets meer, niets minder. Kijken naar de emoties die de ander uitstraalt, zonder erin mee te gaan, zonder er mij tegen af te zetten. Laten zijn wat ik observeer. Innerlijk kan ik nu benoemen wat ik bij de ander waarneem. Daarbij is het ook weer van groot belang om die persoon niet te herleiden tot wat ze op dat moment ervaart. Niet “die persoon IS boos”, maar “die persoon voelt boosheid”. Het laat me toe om op elk moment doorheen de voorbijgaande emoties en gevoelens, de mens te blijven zien.
Stap 4: verbinden met de ander
Uiteraard ga je je niet met alle mensen (op hetzelfde niveau) verbinden. Sommige mensen kruis je gewoonweg in de winkel of op straat. Andere zijn betekenisvolle mensen voor je, en met die personen kun je je nu veel beter verbinden, dan als je ze herleidt tot wat ze voelen.
Wat bereik je ermee?
Telkens als ik erin slaag die sereniteit in mezelf op te roepen, en te behouden in contact met anderen, stel ik vast dat mijn stressniveau gevoelig daalt. Ik voel me veel meer geborgen en veilig. Ik heb eigenlijk zelden behoefte om in een vecht-, vlucht- of bevriesreactie te gaan, omdat er in wezen (bijna) geen direct gevaar is. Ik herprogrammeer eigenlijk mijn perceptie naar de juiste proporties van het dreigende gevaar, waardoor ik ook op een veel gepastere manier met deze of gene situatie kan omgaan.
Daarbij merk ik bij mezelf dat de F’en telkens weer de kop opsteken als ik in berichtgeving duik. Of die nu mijn aannames bevestigt of tegenspreekt, ik geraak heel snel in een vecht of vluchtreactie. Daarom probeer ik mij dan ook zoveel mogelijk afzijdig te houden van die berichtgeving. Zoals ik eerder al schreef, is dat tegenwoordig allesbehalve vanzelfsprekend. Al was het maar omdat er dermate op het privéleven ingrijpende maatregelen van kracht zijn, dat ik mij ook wel wil informeren wat er nu wel en niet mag. En dat triggert vaak toch weer een emotie. Het vergt dus oefening, en vooral blijven oefenen en bewust blijven observeren: wat doet dit nu precies met mij?
De overschatting van het risico dat ik bij het begin van dit stuk aanhaalde, zorgt bij heel veel mensen voor heel wat stress in het systeem. Die stress is op fysiek, emotioneel en mentaal vlak slopend. Bovendien koppelt een systeem onder (aanhoudende) stress je los van werkelijke verbinding. Door innerlijk je stressniveau terug te brengen naar een terecht niveau hier en nu, zorg je er meteen voor dat je opnieuw voedende verbindingen kan aangaan. Je start zo een positieve spiraal.
Het is even doorbijten, even loskoppelen van alle angst die op ontelbare manieren wordt rondgestrooid, van de kwaadheid en de strijd in alle mogelijke versies. Telkens als het mij lukt, voel ik mij heel wat energieker, blijer, serener. Een gemoedsgesteldheid waarin ik werkelijk kan aanvaarden wat er is, voor wat het is. Niets meer, niets minder.
Hoe meer mensen die positieve spiraal kunnen in gang trekken in zichzelf, hoe veerkrachtiger we elk voor onszelf en allemaal samen zullen zijn. Wat er ook gebeurt, die veerkracht is goud waard. Zacht als een veertje, en krachtig als een oude eik. Geen storm die daartegen opgewassen is, toch?
Leave a Reply